කිරිපෝරුවේ  පුෂ්පලතා ; නිෂ්පාදන ඉලක්ක හමුවේ පලමු බිල්ල

නිෂ්පාදන ක්ෂේත්‍රයේ අසීමිත ඉලක්ක හඹායාමේදී කම්කරුවන් මුහුණ දෙන  දුෂ්කර වැඩ කොන්දේසි පිළිබඳ කතා බහ දශක ගණනාවක් පුරාවට දිවෙයි. ඒ ගැන  යළිත් කරලියට  පැමිණෙන්නේ  ඇඟළුම් කම්කරු ස්ත්‍රීයකගේ මරණයත් සමඟය.  මෙවැනි අධික වැඩ කොන්දේසි හමුවේ කම්කරුවන්ට අධික තෙහෙට්ටුව හා මානසික ආතතතියට පත්ව රෝගී වුවද, අවශ්‍ය ඉලක්ක සපුරාලීමට බල කෙරනු ඇත. ලෝක කම්කරු සංවිධානය මගින් වැඩබිමේ ආරක්ෂාව හා සෞඛ්ය ගැන සම්මුතීන් සකස් කර තිබුන ද ඒවා ප්‍රායෝගික යතාර්ථයක් වන්නේ ඉතාමත් අවම වශයෙනි. ලංකාවේ වාර්ෂික ව වැඩබිමේ සිදුවන  මාරාන්තික නොවන  අනතුරු 2,000ක් ද, මාරාන්තික අනතුරු 60-80ක් ආසන්න වන බව ලෝක කම්කරු සංවිධානයේ නවතම වාර්තා පෙන්වා දී ඇත.

රෝගී වුවද ඇණවුමට අදාළ නිෂ්පාදන ඉලක්ක සපුරාලීමට බල කිරීම නිසා, නිසි කලට ප්රතිකාරයට යොමු නොකිරීම හේතුවෙන් සීතාවකපුර බ්‍රැන්ඩික්ස් ආයතනයේ පරමසිවම් පුෂ්පලතා ඉකුත් ඔක්තෝබර් 10 වැනිදා  සිය දිවිය හැරගියාය.

තේ හා රබර් වත්තෙන් බැහැර රැකියා සොයා යන මලෛයහ ජනයාගේ අලුත් පරම්පරාවට අයත් පුෂ්පලතා  යටියන්තොට, කිරිපෝරුව වත්තේ පදිංචි කුඩා පුතුන් දෙදෙනෙකුගේ මවකි. ඇගේ ආදරණීය සැමියා, මහළු මව හා දෙනෙත් අඳ බාල සොයුරියන් දෙදෙනා සමඟ විසු ඇය සීතාවකපුර  බ්රැන්ඩික්ස් ආයතනයේ  සේවයට එක්ව ඇත්තේ මිට දහතුන් වසකට පෙරය. පුෂ්පලතා  තමන්ට පැවරෙන සියලු  නිෂ්පාදන ඉලක්ක නියමිත පරිදි, කලට වෙලාවට සපුරාලන,ශක්තිමත් හා දිරිමත්  අයෙකු ලෙස ආයතනයේ කා අතරත් ප්‍රකටය. පාන්දර 5.30 ට අවදිව යටියන්තොට සිට අවිස්සාවේල්ලට පැමිණ  උදේ 7 ට වැඩ අරඹන ඇය  සාමානයෙන් සවස 5 දක්වා මැෂින් දෙකක වගකීම දරන්නීය.

`අසනීපයි ඒත් ටාගට් කවර් කරන්න ඕනෑ`

``ඔක්තෝම්බර් 10 වැනිදා මගේ ඥාති දියණියක් හරහා පණිවිඩයක් ලැබුණා පුෂ්පලතාට අසනීප වෙලා අවිස්සාවේල්ල රෝහලට ඇතුලත් කරලා කියලා. එයා එහෙම ලෙහෙසියෙන් අසනීපවෙන කෙනෙක් නොවේ. හරි සෞඛ්ය සම්පන්න කෙනෙක්. උදේ 9 ට විතර එයා සුපර්වයිසර් ලක්මාලිට කියලා තියෙනවා හිස කකියනවා, පපුවේ වේදනයි ඒ හින්දා නිවාඩුවක් දෙන්න කියලා. ඒත් ටාර්ගට් ඉවර කරන්න තියෙනවා ඒ නිසා නිවාඩු දෙන්න බැහැ කියලා. පස්සේ ආයේ 11 ට විතරත් කියලා තියෙනවා. සික් රුම් එකට ගිහින් ටිකක් වෙලා ඉන්නකොට ටාගට්  ඉවර කරන්න ඕනේ. හදිස්සියි කියල වැඩ කරන්න කියලා තියෙනවා.එහෙම අසනීපවෙලා වැඩ කරමින් ඉන්නකොට තමයි හවස 5 ට විතර සිහි නැතිව වැටිලා තියෙන්නේ. ``යැයි පුෂ්පලතාගේ හදිසි වියෝවෙන් මසකට පසුව ඇගේ සැමියාවූ   සිවකුමාර් පවසන්නේ වේදනාබරිතවය.

| සිවකුමාර් 

සිය වැඩමුරය පුරාවටම රෝගාතුරව සිටි පුෂ්පලතාට නිවාඩු ලබාදීම ප්‍රතික්ෂේප කරමින්, අඛණ්ඩව වැඩෙහි යොදාගත් අතර ඇය සිහිසුන් වී ඇදවැටීණි. මෙය ලංකාවේ  කම්කරු නීතිය, ලෝක කම්කරු සංවිධානයේ සම්මුති 155 සහ 29, මෙන්ම මූලික අයිතිය වන ජීවත්වීමේ අයිතිය මෙන්ම  ගෞරවනීය සේවා ස්ථානයක් සඳහා ඇති අයිතිය ද  උල්ලංඝනය කිරීමකි.

හෝරාවකටත් වැඩි  කාලයක් ගතවීමෙන් අනතුරුව ඇයව රෝහල්  ගතකර ඇත්තේ සවස 6.15 ට පමණය.

``ඩොක්ටර්ස්ලා සෑහෙන්න මහන්සි වුණා පුෂ්පලතාව බේරාගන්න. එක දොස්තර නෝනා කෙනෙක් මට කිව්වා කලින් ගෙනාවා නම් බේරාගන්න තිබුණා කියලා. එයා මිය ගියේ  රාත්‍රී 11 ට විතර.``සිවකුමාර්  පුෂ්පලතාගේ  හැරයාම දැඩි වේදනාවක් ගෙන දුන්නේය.  අනතුරුව අධිකරණ වෛද්‍ය නිලධාරිනිය මේනකා කුමාරි මළ සිරුර පරීක්ෂා කළාය.

``ඒ නෝනා පුශ්පලතාගේ බොඩි එක දැක්ක ගමන්ම කිව්වා ආ මේ බ්‍රැන්ඩික්ස් එකේ පුෂ්පලතානේ පෙනඩෝල් පෙත්තක්වත් බොන්නේ ඕනේ නැහැ. හොඳට ශක්තිමත්ව හිටියානේ කියලා කිව්වා. එක පාරටම මට සැකයක් මතුවුනා ජේඑම්ඕ නෝනා කොහොමද දන්නේ කියලා ඒත් ඒගැන හිතන්න මගේ හිත සන්සුන් නැහැ. එයා ඇහැව්වා  මරණෙට බෙහෙත් කරපු ඩොක්ටර්ස්ලා සැක ද  කොම්පැණිය සැක ද කියලා ඒත් ඒ ගැන මට කල්පනාවක් නැහැ පස්සේ කතා කරමු කියල මම කිව්වා. වල දානවා මිසක්  පුච්චන්න බැහැ කියලා එයා කිව්වා. මරණ සහතිකය ගන්න දවස් පහකින් පස්සේ එන්න කිව්වා.``සිවකුමාර් කියයි.

මරණය ගැන කම්හලම නිහඬයි

පුෂ්පලතාගේ අවසන් කටයුතු කෙරුණේ ඔක්තෝබර් 13 වැනිදා කිරිපෝරුව වත්තේදී ය. ඇයට අවසන්  ගෞරවය දක්වන්න විශාල පිරිසක් පැමිණ සිටිය ද,ඇය සමඟ එකට සේවයේ යෙදුනු සගයන් නොපැමිණීම සිවකුමාර්ගේ සිතේ හටගත්තේ කුකුසකි. එමෙන්ම ගිලන් වූ පුෂ්පලතාට නිවාඩු ලබා නොදී දිගටම වැඩෙහි යෙදවූ වැඩපරීක්ෂකවරිය ද, අවමගුලට  පැමිණ සිවකුමාර්ට ද නොදන්වාම පිටව යාම ඔහු තුල තවත් සැක මතු කරන්නට විණි. ඒ ගැන සොයා බලන්නට ඔහු පෙළඹුණේ ඉන් අනතුරුවය.

``පුෂ්පලතාව ලෙඩ වෙලා ඉද්දි දිගටම වැඩට දාපු නිසා තමයි එයා නැතිවුනේ කියලා ලයින් එකේ ළමයි කතා වෙලා තියෙනවා. පස්සේ මේ කතාව එච්.ආර්  එකට ගිහින්. පුෂ්පලතාගේ නමවත් කියන්න තහනම්. මේ ගැන කවුරුත් කතා කරන්නේ නැහැ මොකද රැකියාව ඕනෙනේ. අනෙක දෙසැම්බර් වෙනකොට ලොකු බෝනස් එකක් ලැබෙනවා.පුෂ්පලතාටත් එහෙම ලැබුණා. කොහොමත් එයා මාසෙකට 65.000 ක් විතර ගත්තා.`` ඒ මුදලින් පවුලේ සියලු වියදම් පිරිමැහුණු බව සිවකුමාර් පවසයි.

මරණ සහතිකය ලබා ගන්න දින පහකින් නැවත පැමිණෙන ලෙස අධිකරණ වෛද්‍ය නිලධාරිනිය දැනුම් දී තිබුන ද සිවකුමාර් එහි යන්නේ ඔක්තෝම්බර් 17 වැනිදා එනම් ඊට සතියකට පසුවය.

``පුෂ්පලතාට නිව්මෝනියාවනේ එකනේ මැරිලා තියෙන්නේ, ආයතනෙන් රෝහලට අරන් යන්න හදද්දී එයා ගිහින් නැහැනේ කියලා ජේ.එම්.ඕ නෝනා මට කිව්වා. නිව්මෝනියාව එක පාරට හැදෙන්නේ නැහැනේ, තුන් මාසයක් තිස්සේ වත්,සෙම නරක්වෙලා කුණු ලේ පාටට සෙම එහෙම යන්නත් එපැයි, අනෙක ඩොක්ටර් එතැන හිටියා නම් ඩොක්ටර් කෙනෙක් විදිහට ප්‍රතිකාර කරන්න එපැයි කියලා මම කිව්වා. එතකොට නිශ්ශබ්දව ඉඳලා මරණ සහතිකේ තව පරක්කු වෙනවා අවිස්සාවේල්ල රෝහලෙන් කිව්වා. තැන කිව්වේත් එයා නොවේ. ඒ ඔෆිස් එකේ වෙන කෙනෙක්.``

ඒ තොරතුරුත් සමගින් අවිස්සාවේල්ල රෝහලට ගිය සිවකුමාර්ට දැන ගන්නට ලැබුනේ  රෝගාතුරු වූ පුෂ්පලතාව රෝහලට ඇතුලත් කර ඇත්තේ තමන්ගේ නමින් බවය.

``එදා මම හිටියේ ගෙදර. රෝහලට ඇතුලත් කරාට පස්සේ තමයි මට පණිවිඩේ ලැබුනේ. ආයතනේ ගැලවිල්ලට එහෙම කරලා තියෙන්නේ. එහෙම බලද්දී මෙතන මොකක් හරි දෙයක් තියෙනවා.``යැයි සිවකුමාර් පවසන ඔහු ඊට දින දෙකක් ඇවෑමෙන්, එළඹී ඔක්තෝබර් 19 වැනිදා අවිස්සාවේල්ල පොලිසියට ගොස් පුෂ්පලතාගේ මරණය ගැන පැමිණිලි කළේය. ඒ පුෂ්පලතාට නිවාඩු නොදී, රෝගී තත්වය හමුවේ වුවද අඛන්ඩව වැඩෙහි යොදා ගත්, සුපරීක්ෂකවරියට එරෙහිවය.

``රෝහල්ගත කරන්න කලින් අපිට දැනුම් දෙන්න තිබ්බ එහෙම නම් අපි ණයක් වෙලා හරි, මගේ වකුගඩුවක් විකුනලා හරි, ප්‍රයිවෙට් හොස්පිටල් එකකට අරන් යනවා. ඒත් ආයතනේට එයාව   එක සේවකයෙක් විතරයි. පොලීසියටත් ඉතිං මේක එක පැමිණිල්ලක් විතරයි. මායි දරු පැටව් දෙන්නයි තමයි අසරණ වුණේ.`` නෙතට උනන කඳුළු පිසදමමින්  සිවකුමාර් පවසන්නේ   වේදනාවෙනී.

අධිකරණ වෛද්‍ය නිලධාරිනිය ලෙස රජයේ රැකියවක් කරමින් පෞද්ගලික ආයතනයක ද වෛද්‍යවරියක් ලෙස කටයුතු කිරීම ගැන මතුවන්නේ ගැටළුකාරිත්වයකි.

``පෞද්ගලික ආයතයකත් වැඩ කරන්න කොහොමද වෙලාව යොදා ගන්නේ. අනික් එක  පුෂ්පලතා සහෝදරිගේ  පශ්චාත්  මරණ පරීක්ෂණය කරන්නේ කොහොමද ඒ ආයතනෙට සම්බන්ධ වෛද්‍යවරියක්. එතැන ලැදියාවන් අතර ගැටුමක් මතු වෙනවා``යැයි  වාණිජ හා කාර්මික කම්කරු සංගමයේ  සභාපතිනි  ස්වස්තිකා ඇරුලිංගම්  ප්‍රශ්න කරන්නීය.

| නීතිඥ ස්වස්තිකා ඇරුලිංගම්

මනා සැලකිල්ලක් දැක්වුයේ නම් මෙය වළක්වා ගත හැකිව තිබූ මරණයකි. එහෙත් ස්වස්තිකා පෙන්වා දෙන්නේ බ්‍රැන්ඩික්ස් ආයතනය කොවිඩ් වසංගතය සමයේදී  සේවක සේවිකාවන් යොදා ගනිමින් නිෂ්පාදන ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට කටයුතු කළ බවය.

``කොවිඩ් පොකුරක් නිර්මාණය කරමින් රට වසා දමන්නටත්, ආර්ථිකය පසු බැස්සවීමටත් ක්‍රියා කළත්, ඔවුන්ට එරෙහිව මුකුත් වුනේ නැහැ. රජයට වඩා වැඩි බලයක් මේ ආයතනයට තියෙනවා.``යැයි ද වාණිජ හා කාර්මික කම්කරු සංගමයේ සභාපතිනිය පෙන්වා දෙන්නීය.

මානව හිමිකම් කොමිසමට පැමිණිල්ලක්

මේ වන විට පුෂ්පලතාගේ මරණය සම්බන්ධයෙන් සාධාරණයක් අපේක්ෂාවෙන් ඒ ගැන පැමිණිල්ලක්  වාණිජ හා කාර්මික කම්කරු සංගමය (CIWU) , නිදහස් වෙළඳ කලාප හා පොදු සේවක සංගමය (FTZ & GSEU) හා ලංකා වෙළඳ,කාර්මික හා පොදු කම්කරු සංගමය  (CMU) එක්ව ශ්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිසම වෙත යොමු කර ඇත.

``මානව හිමිකම් කොමිසම පරීක්ෂණ කරන්නේ රජයේ ආයතනවල සිදුවීම් ගැන විතරයි. පළමු වතාවට තමයි අපි පැමිණිල්ලක් යොමු කළේ ප්‍රයිවෙට් සෙක්ටර් එකේ කම්කරු ප්‍රශ්න ගැන. ටාගට් වලට යන්න බලකරලා කම්කරුවෙක් මැරුනු පළමු සිදුවීම මේකයි.`` මානව හිමිකම් කොමිසම මේ ගැන පරීක්ෂණයක්  පසුගිය නොවැම්බර් 07 වැනිදා කැඳවූ බව ද ස්වස්තිකා සඳහන් කරන්නීය.

නිදහස් වෙළඳ කලාප හා පොදු සේවක සංගමයට අනුව පුෂ්පලතාගේ මරණයට  බ්‍රැන්ඩික්ස් ආයතනය පමණක් නොව, ආයෝජන මණ්ඩලය, සෞඛ්‍ය අංශ, කම්කරු දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළු ආණ්ඩුවත් වගකිව යුතු බවය. මරණය සිදුව මසක් ගතවුවද ඒ පිළිබඳව මෙතෙක් නිසි පියවරක් ගෙන නොමැත.

``ටාගට් පස්සේ පන්නන එක නිදහස් වෙළඳ කලාපේ තියෙන බරපතල තත්වයක්. දැන් ඒ නිසාම ජිවිතයක් අහිමිවෙලා. මේ ගැන කතා කරන්න සේවකයෝ බයයි. මේ ආයතනයේ නිවිතිගල කර්මාන්ත ශාලාවේ යුනියන් හදන්න දෙන්නේ නැහැ මර්දනය කරනවා.`` නිදහස් වෙළඳ කලාප හා පොදු සේවක සංගමයේ සභාපතිනි ක්‍රිෂාන්ති මංගලා පෙන්වා දෙන්නීය.

| ක්‍රිෂාන්ති මංගලා

අවිස්සාවේල්ල නිදහස් වෙළඳ කලාපයේ  කර්මාන්ත ශාලාවල සේවයේ යෙදී සිටින බහුතරයක් මලෛයහ කම්කරුවන්ය. ඔවුන්ගේ බස දෙමළය. එම නිසාම ගැටළු රැසක් මතුව ඇත.

``හරියට ප්‍රශ්නයක් කතා කරගන්න, අදහසක් කියාගන්න බැරිව භාෂා ගැටලුව උග්‍ර වෙලා තියෙනවා. දැන්වීමක් වත් මේවායේ දෙමළෙන් දාන්නේ නැහැ. නිවිතිගල ෆැක්ටරියේත්   මැනේජ්මන්ට් එකේ කවුරුත් නැහැ දෙමළ දන්නා කෙනෙක්.`` මංගලා පවසන්නේ මුදල් විසිකිරීම මත පමණක් කම්කරුවන්ගේ ප්රශ්න විසඳිය නොහැකිබව අවධාරණය කරමින්ය.

වෘත්තීය සමිති භීතිකාව

අනෙකුත් ඇඟළුම් කම්හල්වලට වඩා බ්‍රැන්ඩික්ස් ආයතනය සේවකයන්ට වඩාත් හොඳින් සලකන බැවින් වෘත්තීය සමිති වල අවශ්යතාව මතු නොවන බවට ඔවුන්ගේ මතයවී තිබේ. වෘත්තීය සමිති කෙරෙහි ඔහුන් තුල ඇත්තේ සෘණ ආකල්පයකි. එහෙත් වෘත්තීය සමිතියකට බැඳීම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් හා කම්කරු පනතකින් සහතික කළ අයිතියකි.

``කම්හල් 50කට විතර වෘත්තීය සමිතියක් නැහැ. ඒ හින්දා මේ වගේ කම්කරුවන්ගේ ප්‍රශ්න වලදී මැදිහත්වෙන්න හැකියාව අඩුයි. මෙතැනදී කම්කරුවන්ගේ සෞඛ්‍ය හා ආරක්ෂාව ගැන කිසි තැකීමක් කරලා නැහැ, යුනියන් එකක් තිබ්බා නම් ඊට මැදිහත්වෙලා බේරුමක් කරගන්න තිබුණා. පොලිසිය, කම්කරු දෙපාර්තමේන්තුව නිසි පරිදි මැදිහත්වෙලා නැහැ. මරණයට හේතුව කියන්නෙත් නැතුව සෑම දෙයක්ම යටගහමින් තියෙන්නේ.``යැයි ලංකා වෙළඳ,කාර්මික හා පොදු කම්කරු සංගමයේ විධායක සභික රොෂාන් ෆොන්සේකා කියා සිටින්නේ  පුෂ්පලතාගේ මරණය කම්කරු අයිතීන් මෙන්ම මානව හිමිකම් කඩ කිරීමක් ද බවය.  

| රොෂාන් ෆොන්සේකා

මිට අමතරව නිෂ්පාදන ඉලක්ක සපුරාලීම නොවුණත් ඉකුත් මාස කිහිපය තුල  කර්මාන්ත ශාලාවල සිදුවූ අනතුරුවලින් කම්කරුවන් සිව් දෙනෙකුගේ ජිවිත අහිමිවිණි. කොලඹ වරායේ ජාත්යන්තර බහාලුම් පර්යන්තයේ දී සිදු වූ අනතුරකින්, 2025 51-හැවිරිදි `ප්‍රයිම් මූවර්` යන්ත්‍ර ක්‍රියාකරවන්නෙක් සහ සපුගස්කන්ද `යොකොහාමා` කර්මාන්ත ශාලාවේදී වූ කාර්මික අනතුරකින්, 35-හැවිරිදි තරුණ කම්කරුවෙකු යන්ත්රයකට හසුවීමෙන්  මරුමුවට පත්වුයේ අගෝස්තු මසදීය. නොවැම්බර්  ආරම්භයත් සමඟ යටියන්තොට කිරිපෝරුව වත්ත රබර් සැකසුම් කම්හලේ  යන්ත්රයක් පුපුරා යාමෙන් 25-හැවිරිදි තරුණ කම්කරුවෙක් වූ රජිනිකාන්ත ද,  මස්කෙලියේ, මාවුස්සාකැලේ තේ කම්හලේ  49-හැවිරිදි කම්කරුවෙකු වූ  ක්රිශ්නන් විජයකුමාර් ගේ හිස තේ ඇඹරුම් යන්ත්රයකට හසුවීමෙන් මරණයට පත්විය.

කිසිදු කම්කරුවෙකු  නිෂ්පාදන ඉලක්කයක් වෙනුවෙන්  බිලිවිය යුතු නොවන අතරම වැඩබිමේ  සෞඛ්ය, ආරක්ෂාව,විවේකය සහ ගෞරවය ලැබීමට ඇති අයිතිය තහවුරු කිරීම, විශේෂයෙන්  ස්ත්රී කම්කරුවන්ගේ  ආරක්ෂාව   වැදගත් බව පුෂ්පලතාගේ මරණය විසින් කියා දෙන පාඩමකි.

| ඉෂංඛා සිංහආරච්චි