කාන්තායන් අතර දේශගුණික කාංසාව ඉහළ ඇයි ?

2023 දී අධ්‍යයනයකින් සිදුකළ සොයාගැනීම් පෙන්වා දුන්නේ ලොව පුරා සිටින කාන්තා ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳව “වැඩි සැලකිල්ලක් සහ නිෂේධාත්මක හැඟීම්” වාර්තා කළ බවයි. අනෙක් අතට පිරිමි ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් වඩා ශුභවාදී වූ අතර රජය කෙරෙහි වැඩි විශ්වාසයක් ප්‍රකාශ කළහ.

දේශගුණික ‘කාංසාව’ වටා ගූගල් සෙවුම් වැඩි වුණේ ඇයි ?

Google විසින් රැස් කරන ලද සහ BBC 100 Women සමඟ පමණක් බෙදාගත් දත්ත වලට අනුව “දේශගුණික කාංසාව / climate anxiety” සම්බන්ධ සබැඳි සෙවුම් විමසුම් ඉහළ ගොස් ඇත. අධ්‍යයනවලින් පෙනී යන්නේ පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් දේශගුණික කාංසාවට ගොදුරු වන බවයි. ලොව පුරා ලැව්ගිනි, ගංවතුර සහ නියඟ ඉහළ යාම දේශගුණික විපර්යාසවල ඉතා පැහැදිලිව පෙනෙන ලක්ෂණ කිහිපයකි. අඩුවෙන් වාර්තා වන්නේ දේශගුණික විපර්යාස මිනිස් මනසට ඇති කරන බලපෑමයි.

දේශගුණික කාංසාව යනු, දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම් පිළිබඳ දුක්ඛිත හැඟීම් ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත. ගෝලීය වශයෙන්, විශේෂයෙන් ළමුන් සහ තරුණයින් අතර දේශගුණික කාංසාව ඉහළ බව වාර්තා වී ඇත.

| දේශගුණික කාංසාව පිළිබඳ වැඩි අවබෝධයක් ඇති භාෂා කතා කරන්නන් අතර හෝ බොහෝ විට Google භාවිත කරන අය අතර සෙවීම් වැඩි විය හැකිය. සෙවුම් විමසුම්වල විශාල කොටස් ඇති රටවල පුද්ගලයින් දේශගුණික කාංසාව අත්විඳීමට වැඩි නැඹුරුවක් ඇති බව අවශ්‍යයෙන්ම යෝජනා නොකරයි.

Google Trends වෙතින් ලබාගත් දත්ත පෙන්නුම් කරන්නේ “දේශගුණික කාංසාව” සම්බන්ධ සෙවුම් විමසුම් විශාල ලෙස වැඩි වී ඇති බවයි. 2023 පළමු මාස ​​10 තුළ “දේශගුණික කාංසාව” වටා ඉංග්‍රීසියෙන් සෙවුම් විමසුම් 2017 එම කාල සීමාවට වඩා 27 ගුණයකින් වැඩිය. ඩුබායි හි පැවැත්වෙන COP28 හි මානසික සෞඛ්‍යය පිළිබඳ සාකච්ඡා කිහිපයක් ද ඇතුළත් වේ. එම කාලසීමාව තුළ අනෙකුත් ලෝක භාෂාවල ද දේශගුණික කාංසාව සම්බන්ධ ගුගල් සෙවීම් වැඩිවීම් තිබේ.

• පෘතුගීසි භාෂාවෙන් සෙවුම් විමසුම් 73 ගුණයකින් වැඩි වී ඇත
• (සරල කළ) චීන භාෂාවෙන් සෙවුම් විමසුම් අට හමාරකින් වැඩි වී ඇත
• අරාබි භාෂාවෙන් සෙවුම් විමසුම් 20%කින් ඉහළ ගොස් ඇත

මේවා දේශගුණික කනස්සල්ල ගැන බහුලව සෙවූ විමසුම් ඇති භාෂා නොවන නමුත් BBC විසින් Google වෙතින් දත්ත ඉල්ලා සිටි ලෝක භාෂාවලින් කිහිපයක් පමණි.

දේශගුණික කාංසාව පිළිබඳ වැඩි අවබෝධයක් ඇති භාෂා කතා කරන්නන් අතර හෝ බොහෝ විට Google භාවිත කරන අය අතර සෙවීම් වැඩි විය හැකිය. සෙවුම් විමසුම්වල විශාල කොටස් ඇති රටවල පුද්ගලයින් දේශගුණික කාංසාව අත්විඳීමට වැඩි නැඹුරුවක් ඇති බව අවශ්‍යයෙන්ම යෝජනා නොකරයි.

Google Trends දත්ත “දේශගුණික කාංසාව” සහ “පාරිසරික කාංසාව / eco-anxiety” සඳහා සෙවුම් විමසුම් ඒකාබද්ධ කරයි. (මේවා බොහෝ විට එකම ආකාරයකින් භාවිතා කරන නමුත් තරමක් වෙනස් අර්ථයන් ඇති පදය) දේශගුණික කාංසාව යනු දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ දැනුවත්භාවය සමඟ විශේෂයෙන් සම්බන්ධ වන කාංසාවයි. පාරිසරික කාංසාව යනු පරිසර දූෂණය සහ ජෛව විවිධත්වය නැතිවීම ඇතුළු පාරිසරික සෞඛ්‍යයට ඇති තර්ජන පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම හා සම්බන්ධ වඩාත් පොදු කාංසාවකි.

Google Trends හුදෙක් මුළු සෙවුම් පරිමාව මනින්නේ නැත. නමුත් ලොව පුරා ප්‍රවණතා හඳුනා ගැනීමට සෙවුම් නියැදියක් දෙස බලයි. කාලයත් සමඟ සෙවුම් විමසුම්වල සාපේක්ෂ ජනප්‍රියතාවය බැලීමට එය “සෙවුම් උනන්දුව” නම් මිනුමක් භාවිතා කරයි. පසුගිය වසර පහ තුළ දේශගුණික කාංසාව සම්බන්ධ ගෝලීය සෙවුම් විමසුම්වල විශාලතම කොටස නෝර්ඩික් රටවල් සතු විය. ඇත්ත වශයෙන්ම, ෆින්ලන්තය, ස්වීඩනය, ඩෙන්මාර්කය සහ නෝර්වේ “දේශගුණික කාංසාව” සම්බන්ධ සෙවුම් විමසුම් වලින් 40% කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සඳහා දායක විය.

විවිධ ජනගහන ප්‍රමාණයේ රටවල් සංසන්දනය කිරීමට ඉඩ සලසන සමස්ත සෙවුම් පරිමාවේ වෙනස්කම් සඳහා එහි දත්ත සකස් කර ඇති බව ගූගල් පවසයි. වැඩි ජනාකීර්ණ රටවල් වෙනුවට කුඩා රටවල් ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල ඉහළින්ම සිටිය හැක්කේ එබැවිනි. ගෝලීය දකුණේ රටවල් (චිලී, පිලිපීනය සහ දකුණු අප්‍රිකාව වැනි) සෙවුම් විමසුම්වල කුඩා කොටස් නියෝජනය කරයි. අඩු සෙවුම් පරිමාවක් ඇති රටවල් විශ්ලේෂණයෙන් බැහැර කර ඇත. පසුගිය මාස 12 තුළ පරිසරය පිළිබඳ විමසුම් සමඟ ලෝකයේ අනාගතය පිළිබඳ සෙවුම් විමසුම්වල ගෝලීය වැඩිවීමක් ද සටහන් කර ඇති බව ගූගල් පවසයි.

“මිනිසුන් සොයන විමසුම් දෙස බලන විට ඔවුන් දැනුම සොයන නමුත් ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට අවශ්‍යතාව පවතින බව ද පැහැදිලියි. උදාහරණයක් ලෙස ‘දේශගුණික විපර්යාස විසඳන්නේ කෙසේද’ යන්න පසුගිය වසර දෙක තුළ ලොව පුරා දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ ප්‍රවණතා විමසුම් වලින් එකකි”ගූගල් ප්‍රකාශකයෙක් පැවසීය.

Google දත්තවලට අනුව පසුගිය මාස 12 තුළ දේශගුණික විපර්යාස (120% දක්වා), අනුවර්තනය (120% දක්වා), තිරසාර බව (40% දක්වා) සහ හරිතාගාර වායු විමෝචනය (120% දක්වා) සමඟ එක්ව අනාගතය පිළිබඳ විමසුම්වල වැඩිවීමක් පෙන්වයි. දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ ලොව පුරා නැඟී එන විමසුම්වලට “cuales son los riesgos del cambio climático?” වැනි ස්පාඤ්ඤ භාෂා සෙවීම් ඇතුළත් වේ. හෝ “දේශගුණික විපර්යාසවල අවදානම් මොනවාද?” (150% දක්වා).

ෆින්ලන්තය දේශගුණික කාංසාව පිළිබඳ ගූගල් සෙවුම් විමසුම් සඳහා ඉහළින්ම සිටියේය.  ගූගල් විසින් “දේශගුණික කාංසාව” සම්බන්ධ විමසුම් සොයන පුද්ගලයින්ගේ ලිංගභේදය පිළිබඳ දත්ත නිකුත් නොකළ නමුත් පර්යේෂණ පෙන්වා දී ඇත්තේ පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් දේශගුණික කාංසාව සඳහා වැඩි නැඹුරුවක් දක්වන බවයි. නිදසුනක් වශයෙන් 2023 අධ්‍යයනයකින් සිදුකළ සොයාගැනීම් පෙන්වා දුන්නේ, ලොව පුරා සිටින කාන්තා ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳව “වැඩි සැලකිල්ලක් සහ නිෂේධාත්මක හැඟීම්” වාර්තා කළ බවයි. අනෙක් අතට, පිරිමි ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් “වඩා ශුභවාදී වූ අතර රජය කෙරෙහි වැඩි විශ්වාසයක් ප්‍රකාශ කළහ”.

| මෙම අධ්‍යයනය පදනම් වී ඇත්තේ 2021 දී රටවල් 10ක වයස අවුරුදු 16 සිට 25 දක්වා පුද්ගලයින් 10,000ක් සම්බන්ධයෙන් සිදුකළ මාර්ගගත සමීක්ෂණයක් මත ය. 2019 දී යුරෝපීය සමාජ සමීක්ෂණයේදී ප්‍රතිචාර දැක්වූවන් 44,000කට වැඩි පිරිසකගේ විශ්ලේෂණයෙන් නිගමනය වූයේ පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳව වැඩි සැලකිල්ලක් දක්වන බවයි.

Sustainability study නම් පර්යේෂණ වාර්තාවේ සම කර්තෘ‍, මහාචාර්ය සුසාන් ක්ලේටන් සතුව මේ සඳහා කළ හැකි පැහැදිලි කිරීම් කිහිපයක් තිබේ. ඇය පවසන්නේ කාන්තාවන් නිරන්තරයෙන් ඉහළ මට්ටමේ සැලකිල්ලක් වාර්තා කිරීමට එක් හේතුවක් වන්නේ ඔවුන් හැඟීම් පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමට වඩා විවෘත වීම බවයි.

“කාන්තාවන්ට ඔවුන්ගේම චිත්තවේගීය ප්‍රතිචාරය [දේශගුණික විපර්යාසවලට] පිළිගැනීමට හැකි වනු ඇත. එබැවින් ඔවුන් ඔවුන්ගේ හැඟීම් ගැන සිතන බව දැකගත හැකියි. ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් පිරිමින්ට සාපේක්ෂව ඔවුන් ගැන කතා කිරීමට වැඩි කැමැත්තක් දක්වනවා” ඇය පැහැදිලි කළාය.

නමුත් සමහර කාන්තාවන්ට දේශගුණික විපර්යාස ගැන වැඩි කනස්සල්ලක් ඇති විය හැක්කේ පිරිමින්ට වඩා සැබෑ ජීවිතයේ බලපෑම් අත්විඳීමේ අවදානම වැඩි නිසා බවත් ඇය පවසයි.

“ආන්තික කාලගුණික සිදුවීමකින් පසු නිතරම ගෘහස්ථ හිංසන මට්ටම් වැඩි වන අතර, දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් මිනිසුන් ස්වේච්ඡාවෙන් අවතැන් වූ විට, ලිංගික හිංසනය හෝ ජාවාරම් තර්ජනයට කාන්තාවන් විවෘත වෙනවා. එමෙන්ම කාන්තාවන් බොහෝ විට දේශගුණික විපර්යාසවලට භෞතික විද්‍යාත්මකව ගොදුරු වෙනවා. අධික උෂ්ණත්වය සහ වායු දූෂණය ගර්භණී සමයේදී බලපෑමක් ඇති කළ හැකි අතර ගර්භණීභාවය කාන්තාවකගේ ශරීරයට බලපාන ආකාරය නිසා ඇයට ආන්තික දේශගුණික තත්ත්වයන්ගෙන් මිදීම වඩාත් අපහසු විය හැකියි” ඇය පෙන්වා දුන්නාය.

දේශගුණික විපර්යාස ආශ්‍රිත ව්‍යසනවලදී පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් මියයාමේ සම්භාවිතාව වැඩි බව යෝජනා කරන පර්යේෂණ කිහිපයක් තිබේ. නිදසුනක් වශයෙන්, 1983 සහ 2009 අතර බංග්ලාදේශයේ ඇති වූ සුළි කුණාටු පිළිබඳ අධ්‍යයනයකින් ඇඟවෙන්නේ සාමාන්‍ය වැඩිහිටි ජනගහනයට සාපේක්ෂව කාන්තාවන්ට මරණ අවදානම වැඩි බවයි. දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ අන්තර් රාජ්‍ය මණ්ඩලය (IPCC) පවසන්නේ සමහර සුළි කුණාටු වල තීව්‍රතාවය වැඩි වීමට මිනිසුන් දායක වී ඇති බවයි. ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය මත පදනම් වූ අසමානතාව හේතුවෙන් දුප්පත් රටවල සමහර කාන්තාවන්ට දේශගුණික විපර්යාස සිදුවීමකින් පසු තොරතුරු සඳහා ප්‍රවේශය අහිමි විය හැකි බව මහාචාර්ය ක්ලේටන් පවසයි.

| කාන්තාවන්ට ආරක්ෂිත ස්ථානයකට යාමට ඇති ඉඩකඩ අඩු වන අතර, ඔවුන් තමන්ට වඩා අන් අයගේ ආරක්ෂාවට ප්‍රමුඛත්වය දෙන බව එයින් අදහස් කරන බව ඔහු පැවසීය. දේශගුණික විපර්යාසවල වක්‍ර හා දිගුකාලීන බලපෑම් කාන්තාවන්ගේ සහ ගැහැණු ළමයින්ගේ යහපැවැත්මට ද අහිතකර විය හැකිය.

“සමහර අධ්‍යයනයන් පෙන්වා දී ඇත්තේ දේශගුණික විපර්යාසවල වෙනස්වන තත්ත්වයන් සමඟ පවුල ආර්ථික පීඩනයන්ට මුහුණ දෙන විට ගැහැණු ළමයින් කලින් විවාහ වී ඇති බවයි. නිදසුනක් වශයෙන් කෘෂිකර්මාන්තය නියඟයෙන් හෝ ගංවතුරෙන් තර්ජනයට ලක් වීමෙන් පීඩාවට පත් වූ සමහර පවුල්වලට තම දියණියන් කලින්ම විවාහ කර දීමට සිදුවෙනවා. ඒ ඔවුන්ව පෝෂණය කිරීමට ඇති වන ගැටලු නිසයි. මේ තත්ත්වය තුළ ඔවුන්ව කලින්ම විවාහ කර දුන් විට තව දුරටත් දියණියන්ව පෝෂණය කිරීමට දෙමාපියන්ට සිදුවන්නේ නැහැ” මහාචාර්ය ක්ලේටන් තවදුරටත් පවසයි.

IPCC පළමු වරට 2022 දී දේශගුණික විපර්යාසවල මානසික සෞඛ්‍ය බලපෑම් පිළිබඳව වාර්තා කළේය. මෙම වසරේ ඩුබායි හි පැවැත්වෙන COP28 හි මානසික සෞඛ්‍යය පිළිබඳ සාකච්ඡා කිහිපයක් ද ඇතුළත් වේ. දේශගුණික විපර්යාසවල භෞතික බලපෑම් වැඩි වෙමින් පවතිනවා සේම, මනසට එහි බලපෑම් කෙරෙහි ද අවධානය යොමු කිරීමට මේ අනුව සිදුවේ.

බී.බී.සී වාර්තාවක් ඇසුරිණි  (climate Alert)