2050 වන විට පෘථිවියේ සිටින සියලුම දරුවන් නිතර නිතර තාප තරංගවලට මුහුණ දෙනු ඇති බව යුනිසෙෆ් වාර්තාවක් හෙළිකරයි
දැඩි තාපය නියඟය උග්‍ර කරන බැවින් එය ආහාර සහ ජලය සඳහා ප්‍රවේශය අඩු කළ හැකි අතර, එය සංවර්ධනය අඩාල කළ හැකි අතර පවුල්වලට සංක්‍රමණය වීමට බල කළහොත් ප්‍රචණ්ඩත්වයට හා ගැටුම්වලට නිරාවරණය වීම ද වැඩි කළ හැකිය. අධික උණුසුම දරුවන්ගේ වර්ධනයට සහ ඉගෙනීමේ හැකියාවට අහිතකර ලෙස බලපාන බවද අධ්‍යයනවලින් පෙන්වා දී ඇත.
හොඳම තත්වයේදී පවා ලෝකය පුරා ළමුන් බිලියන දෙකක් වාර්ෂිකව භයානක තාප සිදුවීම් හතරක් හෝ පහකට මුහුණ දෙන බව යුනිසෙෆ් සංවිධානය විසින් නිකුත් කළ නවතම වාර්තාවක සඳහන් වෙයි.
දේශගුණික අර්බුදය ළමා අයිතිවාසිකම් අර්බුදයක් ද බව (The climate crisis is also a children’s rights crisis) එම වාර්තාව පවසයි. යුනිසෙෆ් වාර්තාවට අනුව, ගෝලීය වශයෙන් ළමුන් හතර දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙක් දේශගුණික හදිසි තත්ත්වයෙන් (climate emergency) දැනටමත් පීඩාවට පත්ව සිටින අතර 2050 වන විට සෑම කලාපයකම සෑම දරුවෙකුම නිතර නිතර තාප තරංගවලට මුහුණ දෙනු ඇත.
තාප තරංග ද දිගු කල් පවතිනු ඇති අතර ළමා මරණ, රෝග, කුසගින්න සහ බලහත්කාරයෙන් සංක්‍රමණය වීමේ තර්ජනය එමගින් වැඩි කරන බව ද වාර්තාව වැඩි දුරටත් සඳහන් කරයි.
යුනිසෙෆ් වාර්තාවට අනුව දැනටමත් ළමුන් මිලියන 559ක් වාර්ෂිකව අවම වශයෙන් භයානක තාප තරංග හතරක් හෝ පහක් විඳදරා ගනී. නමුත් 2050 වන විට එම සංඛ්‍යාව බිලියන දෙකක් දක්වා හතර ගුණයකින් වැඩි වනු ඇත.
නරකම අවස්ථාවෙහි (බොහෝ කාලයක් පොසිල ඉන්ධන දහනය කිරීමෙන් සෙල්සියස් අංශක 2.4 ක වැඩිවීමක්) ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි 2050 වන විට ළමයින්ගෙන් 94%ක් අවම වශයෙන් දින 4.7ක් පවතින දිගු තාප තරංගවලට නිරාවරණය වනු ඇත. මෙම දේශගුණික බියකරු සිහිනය තුළ අනතුරුදායක දිගු උණුසුම් කාලගුණයෙන් බේරෙනු ඇත්තේ දකුණු ඇමරිකාව, මධ්‍යම අප්‍රිකාව, ඕෂනියා සහ ආසියාවේ කුඩා ප්‍රදේශයක් පමණි.
ළමයින්ට සහ ළදරුවන්ට ඔවුන්ගේ ශරීර උෂ්ණත්වය නියාමනය කිරීමට අඩු හැකියාවක් ඇති අතර, ඔවුන් වැඩිහිටියන්ට වඩා ආන්තික හා දිගු තාපයේ පැතිරුණු බලපෑම් වලට ගොදුරු වේ. ඇදුම, හෘද වාහිනී රෝග සහ මරණය වැනි සෞඛ්‍ය ගැටලු රාශියක් මෙයට ඇතුළත් වේ.
මීට අමතරව දැඩි තාපය නියඟය උග්‍ර කරන බැවින් එය ආහාර සහ ජලය සඳහා ප්‍රවේශය අඩු කළ හැකි අතර, එය සංවර්ධනය අඩාල කළ හැකි අතර පවුල්වලට සංක්‍රමණය වීමට බල කළහොත් ප්‍රචණ්ඩත්වයට හා ගැටුම්වලට නිරාවරණය වීම ද වැඩි කළ හැකිය. අධික උණුසුම දරුවන්ගේ වර්ධනයට සහ ඉගෙනීමේ හැකියාවට අහිතකර ලෙස බලපාන බවද අධ්‍යයනවලින් පෙන්වා දී ඇත.
“දේශගුණික අර්බුදයේ සම්පූර්ණ බලය ක්‍රියාත්මක වීමට යම් කාලයක් ගතවිය හැකිය. නමුත් එය ඇදහිය නොහැකි තරම් දරුණු වන බව පෙනේ” යුනිසෙෆ් පරිසර සහ දේශගුණ විශේෂඥ නිකලස් රීස් පැවසීය.
ධ්‍රැවීය ප්‍රදේශවල සිට නිවර්තන කලාපය දක්වා භයානක තාප තරංග වල කාලසීමාවන් සහ විශාලත්වය වැඩි වෙමින් පවතින අතර දැනටමත් එය සෑම වසරකම මිලියන භාගයක් පමණ මිනිසුන් මරා දමයි.
මෙම වසරේ පමණක් චීනයේ තාප තරංගවලින් ගංගා සිඳී ගොස් වගා හානි සිදු වූ අතර, පෙර නොවූ විරූ වර්ෂාවෙන් රටෙන් තුනෙන් එකක් ජලයෙන් යටවීමට පෙර පකිස්ථානයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 48 (118F) දක්වා ඉහළ ගියේය. යුරෝපය පුරා වාර්තාගත උෂ්ණත්වයන් දස දහස් ගනනක් වැළැක්විය හැකි මරණවලට සහ බෝග අස්වැන්න විශාල ලෙස අඩු කිරීමට හේතු වූ අතර, මිලියන 100කට වැඩි ඇමරිකානුවන් ගිම්හානයේදී තාප උපදේශන යටතේ සිටියහ.
පෘථිවිය උණුසුම් වන තරමට එහි ප්‍රතිවිපාක වඩාත් විනාශකාරී වේ.
Unicef පර්යේෂකයන් විසින් දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ අන්තර් රාජ්‍ය මණ්ඩලය විසින් දේශගුණික ආකෘතීන් සඳහා භාවිතා කරන හරිතාගාර වායු අවස්ථා දෙකක් මත පදනම්ව (කාලසීමාව, තීව්‍රතාවය සහ සංඛ්‍යාතය) තාප මිනුම් තුනකට නිරාවරණය වීමේ විභව නිරාවරණය පරීක්ෂා කරන ලදී.
2020 දී, අවම වශයෙන් දින 84ක් තුළ උෂ්ණත්වය 35C (95F) දක්වා ඉහළ ගිය රටවල් 23ක ළමුන් මිලියන 740ක් පමණ සිටියහ. නරකම තත්ත්වය යටතේ මෙය රටවල් 36ක, බොහෝ දුරට ආසියාවේ සහ අප්‍රිකාවේ වෙසෙන ළමුන් මිලියන 816ක් දක්වා ඉහළ යනු ඇත. එවැනි උණුසුමක් තුළ ක්‍රීඩා කිරීම සහ පාසල වැනි එදිනෙදා කටයුතු අඩාල වන අතර තවත් දරුවන් රෝගාතුර වී හෝ මිය යයි.
යුරෝපයේ දරුවන්ට 2050 වන විට දරුණු තාප තරංගවලට වැඩිම නිරාවරණයක් ලැබෙනු ඇත. (හොඳම අවස්ථාවෙහිදී තුනෙන් එකක් සහ නරකම අවස්ථාවෙහිදී තුනෙන් දෙකක්) ඇමරිකාවේ, දරුණු තාප තරංගවලට නිරාවරණය වීම 2050 දී ළමුන් මිලියන 13 සිට මිලියන 62 දක්වා පස් ගුණයකින් ඉහළ යනු ඇත.
2020 දී කිසිවකුටත් වඩා 2050 වන විට ළමුන් මිලියන 5 සිට මිලියන 8 දක්වා ඉහළ තාප මිනුම් තුනටම නිරාවරණය වනු ඇත.
පොසිල ඉන්ධන අඩු කිරීමේ ප්‍රතිඥා යටතේ ද දශක තුනක් ඇතුළත සෑම ළමයෙකුම දැඩි උෂ්ණත්වයට නිරාවරණය වනු ඇති බැවින්, විමෝචනය වේගයෙන් සහ තව දුරටත් කපා හරින ලෙසත්, ප්‍රජාවන්ට එළඹෙන දේ සඳහා සූදානම් වීමට උදවු කරන ලෙසත් යුනිසෙෆ් සංවිධානය රජයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටී.
“පවුලේ සහ ප්‍රජාවන්ගේ බලපෑමට මුහුණ දීමේ හැකියාව මූල්‍ය සම්පත් මත රඳා පවතින බැවින් අනුවර්තනය සඳහා අරමුදල් පුළුල් කිරීමට අපට සිදු වෙනවා. නවාතැන්, ජලය සහ වායු සමීකරණ සඳහා ප්‍රවේශය තිබීම ජීවිතය හෝ මරණය අදහස් කරනවා. ඒ නිසා ඒවාට ප්‍ර ප්‍රවේශ වීමට මෙම ප්‍රජාවන්ට මූල්‍ය සහාය අවශ්‍ය්‍යි” රීස් පැවසීය.
https://www.theguardian.com/environment/2022/oct/25/global-heatwaves-2050-unicef-report
