පොලිස් රථයක් දකින වාරයක් පාසා 25 හැවිරිදි එමා සංගලිගේ හදවත තවමත් නතර වේ.
“එය ඔබේ බඩවැලේ ඇති වන භීතියක් වැනි හැඟීමකි. සම්පූර්ණ භීතිය’’
ඕස්ට්‍රේලියානු දේශගුණ ක්‍රියාකාරිකයා පවසන්නේ “ඔබ අපරාධකරුවෙකු බව විශ්වාස නොකිරීමට අපහසුයි. ඔබ මෙයට සුදුසුයි”.
පසුගිය මාසයේදී බටහිර ඔස්ට්‍රේලියාවේ පිහිටි ඇගේ නිවස ත්‍රස්ත මර්දන පොලිසිය විසින් වටලා ඇත. ඇය චෝදනාවට ලක් වූ අපරාධය ලෙස පොලිසිය දක්වන්නේ ගෝලීය පොසිල ඉන්ධන දැවැන්තයෙකුගේ කාර්යාලයකට Non-toxic gas ගලා ඒමට උදව් කිරීමය.
නරක් වූ බිත්තර ගඳ ගසන දුර්ගන්ධ වායුව Non-toxic gas කම්කරුවන්ට අනතුරු ඇඟවීම සඳහා පතල්වලින් මුදා හරිනු ලැබේ. මෙම අවස්ථාවේ දී දේශගුණික අර්බුදය ඉස්මතු කිරීම සඳහා පර්ත් හි පිහිටි වුඩ්සයිඩ් බලශක්ති සමාගමේ (Woodside Energy) මූලස්ථානය හිස් කිරීමට විරෝධතාකරුවන් විසින් එය භාවිතා කරන ලදී.
ඔස්ට්‍රේලියාවේ විශාලතම තෙල් හා ගෑස් සමාගම වන Woodside Energy පවසන්නේ තම සන්නාමය ඉලක්ක කරගනිමින් සිදුකරන විරෝධතා “අන්තවාදී කණ්ඩායම්” විසින් සිදුකරන “නීති විරෝධී” ක්‍රියාකාරකම් බවයි.
එහෙත් පාරිසරික උද්ඝෝෂකයින් පවසන්නේ කඩාකප්පල්කාරී විරෝධතා ඔවුන්ගේ මෙහෙවර අතර ප්‍රධාන අංගයක් බවයි. මේ අතර ඕස්ට්‍රේලියාවේ දේශගුණික ක්‍රියාකාරීත්වයට ප්‍රතිචාර දැක්වීම “වැඩියෙන් මිලිටරිකරණය” වී ඇති බවට නීතිවේදීන් අනතුරු අඟවයි.
‘නීති විරෝධී ක්‍රියා’
බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවේ රාජ්‍ය ආරක්ෂක විමර්ශන කණ්ඩායමේ (State Security Investigation Group – SSIG) නිලධාරීන් (ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි කටයුතු ද ඇතුළත්) පැය නවයක් තිස්සේ ඇයගේ නිවස සෝදිසි කළ බවත්, වුඩ්සයිඩ් විරෝධතාවට ඇය සම්බන්ධ වූ බවට සාක්ෂි සොයමින් සිටි බවත් සංගලි මහත්මිය පවසයි.
කිසිදු විධිමත් චෝදනාවකට මුහුණ නොදී සහ ගෑස් ඉවත් කිරීමේ අවස්ථාවට පැමිණ නොසිටියද, ඇයගේ පුද්ගලික භාණ්ඩ (දුරකථන සහ ලැප්ටොප් ඇතුළු) අත්අඩංගුවට ගත් ආකාරය සහ පිරිමි නිලධාරියෙකු ඇගේ දිනපොත හරහා එබී බලන ආකාරය නැරඹීමට ඇයට බල කෙරුනි.
“ඒක තමයි වඩාත්ම වේදනාකාරී කොටස. උල්ලංඝණය කිරීම එයට හොඳ වචනයකි. ඔබ බල රහිත වී ඇත.” ඇය පැවසුවාය.
ඇය දේශගුණික විරෝධතා කණ්ඩායම් දෙකක් සමඟ සම්බන්ධ වී කටයුතු කරන්නීය. The global Extinction Rebellion සහ ෆොසිල ඉන්ධන ව්‍යාපෘතිවලට එරෙහිව ප්‍රචාරණය කරන Burrup Hub එම කණ්ඩායම් දෙකයි.
කණ්ඩායම් දෙකම දේශගුණික උදාසීනත්වය අවසන් කිරීමට අදහස් කරන “සෘජු ක්‍රියාකාරී” උපාය මාර්ගයක් අනුගමනය කරයි. එයින් අදහස් කරන්නේ ෆොසිල ඉන්ධන සම්මන්ත්‍රණවලට ඇතුළුවීම, කාර්යබහුල වේලාවේ ගමනාගමනය අවහිර කිරීම සහ කලා කෘති මතුපිටින් විනාශ කිරීම වැනි ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදීමයි.
| Disrupt Burrup Hub ඕස්ට්‍රේලියාවේ විශාලතම නව ෆොසිල ඉන්ධන ව්‍යාපෘති කිහිපයකට විරෝධය පළ කරයි
කණ්ඩායමේ සාමාජිකයින් කිහිප දෙනෙකුට දැන් වුඩ්සයිඩ් විරෝධතාව සම්බන්ධයෙන් අපරාධ චෝදනා එල්ල වී ඇති අතර, සමාගම එහි සේවකයින් හතර දෙනෙකුට කරකැවිල්ල, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතා, කැසීම සහ ඔක්කාරය ඇති බවට චෝදනා කරයි.
“වුඩ්සයිඩ් අපගේ සේවකයින්ට තර්ජනය කිරීම, හානි කිරීම, බිය ගැන්වීම හෝ කඩාකප්පල් කිරීම අරමුණු කරගත් නීති විරෝධී ක්‍රියා සිදුකළා” සමාගම පැවසීය.
නමුත් Disrupt Burrup පවසන්නේ ඔවුන්ගේ විරෝධතා ව්‍යාපාරය ආරක්ෂිතව සිදු කළ බවත් එය ඕස්ට්‍රේලියාවේ ප්‍රබලතම දූෂකයෙකුට එරෙහිව අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ගයක් බවත්ය. එහි සාමාජිකයන් එම චෝදනා අධිකරණය හමුවේ අභියෝග කිරීමට සූදානම් වෙයි.
‘පෙට්‍රොස්ටේට්’ සමඟ සටන් කිරීම
බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාව යනු පතල් ආදායම, විශේෂයෙන් යපස්, තෙල් සහ ගෑස් මත ගොඩනගා ඇති සම්පත් වලින් පොහොසත් ප්‍රාන්තයකි. එහි කර්මාන්තය සංකේන්ද්‍රණය වී ඇත්තේ ප්‍රාන්තයේ ඈත උතුරේ කාන්තාර ප්‍රදේශයක් වන පිල්බරා හි ය. ඩොලර් බිලියන 100කට වඩා වැඩි වාර්ෂික නිමැවුමක් සමඟින්, එය ජාතික ආර්ථිකය බලගන්වන අතර Rio Tinto සහ BHP ඇතුළු ගෝලීය පතල් යෝධයන්ගේ නිවහන වේ.
ඔස්ට්‍රේලියාවේ සමහර දූෂිත ව්‍යාපෘති එහි පදනම් වී ඇත. Woodside’s North West Shelf සහ Scarborough ඒ අතර ප්‍රධාන වේ. (Scarborough මතභේදාත්මක අක්වෙරළ කැණීමේ ව්‍යාපාරයක් වන අතර එය ජාතියේ දේශගුණික ඉලක්ක අනතුරේ හෙළනු ඇතැයි විද්‍යාඥයින් පවසයි)
මෙම ව්‍යාපෘති දෙකම දරුණු විවාදයකට තුඩු දී ඇති අතර රාජ්‍ය අධිකාරීන් කෙරෙහි විශාල බලපෑමක් කර ඇති බවට චෝදනා අලුත් වී තිබේ. ඇමතිවරුන් වෙත ප්‍රවේශය, දේශපාලන පරිත්‍යාග සහ පතල් කැණීම් විධායකයින් මුර බල්ලන් බවට පත් කිරීම යන සියල්ල උදාහරණ ලෙස දක්වා ඇත.
Gerard Mazza විසින් Woodside’s Pilbara ව්‍යාපෘති වලට එරෙහිව විරෝධතා මෙහෙයවා ඇත. ඒ සමාගම හරිතාගාර වායු විමෝචනය කිරීම සහ දේශීය පුරාණ ආදිවාසී පාෂාණ කලාවට හානි කිරීම හේතුවෙනි.
අප්‍රේල් මාසයේ පැවති වුඩ්සයිඩ්හි වාර්ෂික ආයෝජකයින්ගේ රැස්වීම දුර්ගන්ධය ද භාවිතා කරමින් ඉවත් කිරීමට උත්සාහ කිරීම සම්බන්ධයෙන් Gerard Mazza නිවස SSIG පොලිසිය විසින් වටලනු ලැබීය. ඔහුට දැන් සොරකම් කිරීමේ චෝදනාවලට මුහුණ දීමට සිදු වන අතර එය උපරිම වසර 20ක සිරදඬුවමක් දරයි.
Mazza තර්ක කරන්නේ Woodside’s North West Shelf සහ Scarborough බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාව ගෙන එන මුදල් නිසා “ෆොසිල ඉන්ධන සමාගම් ආරක්ෂා කිරීම” සඳහා බලධාරීන් ක්‍රියාකාරන බවයි.
“ඒ සියල්ල ඇත්ත වශයෙන්ම මහජන ආරක්ෂාව ගැන නම්, ජීවිත හා පරිසර පද්ධති අනතුරේ හෙළමින් අසාධාරණ ලෙස ධනය උපයන වුඩ්සයිඩ් විධායකයින්ට එරෙහිව රජය දැඩි ලෙස ක්‍රියා කළ යුතුයි. ඒත් ඒ වෙනුවට ඔවුන් අප පසුපස එනවා.” Mazza කියයි.
ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුව මෙම චෝදනා ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත. බීබීසීයේ ප්‍රශ්නවලට ප්‍රතිචාර වශයෙන් බලධාරීන් කියා සිටියේ “2050 වන විට ශුද්ධ ශුන්‍ය විමෝචනය සාක්ෂාත් කර ගැනීමට කැපවී සිටින” බවයි.
නමුත් බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවේ විමෝචනය අඛණ්ඩව ඉහළ යන අතර අනෙකුත් ප්‍රාන්ත පසුගිය දශකය තුළ සැලකිය යුතු අඩුවීමක් වාර්තා කර ඇත.
දේශගුණ ක්‍රියාකාරීන් ‘අන්තවාදීන්’ ලෙස නම් කරයි
මේ වසරේ දේශගුණික විරෝධතාකරුවන්ට එරෙහිව ප්‍රාන්තයේ ත්‍රස්ත විරෝධී පොලිසිය විසින් වැටලීම් දුසිමක් සිදු කර ඇත.
SSIG ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබඳ කාරණා සම්බන්ධයෙන් ෆෙඩරල් ඔත්තු සේවා ආයතන සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන අතර ඔවුන් තොරතුරු දැනගැනීමේ නීති වලින් නිදහස් වේ. එනම් එහි විමර්ශන රහසිගතව පවතී.
ජුලියා ග්‍රික්ස් වැනි නීතීඥයින් පවසන්නේ දේශපාලඥයින් සහ නඩු පවරන්නන් දේශගුණික විරෝධතාකරුවන් මහජන ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් ලෙස සැකසෙන්නේ දැඩි පොලිස් සේවය සාධාරණීකරණය කිරීමට බවයි.
පාරිසරික ක්‍රියාකාරීන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින සොලිසිටර්වරිය පවසන්නේ තම සේවාදායකයන් උසාවි ලේඛනවල “අන්තවාදීන් / extremists” ලෙස වැඩි වැඩියෙන් හඳුන්වනු ලබන බවයි.
“ඒ ආකාරයෙන් භාෂාව බහුලව භාවිතා වන්නේ ඉතා නවීන ආකාරයේ සංවිධානාත්මක අපරාධ සඳහා වන අතර, මම බයිකී (යතුරුපැදි) කල්ලි හෝ ත්‍රස්තවාදය සමඟ එය සම්බන්ධ කරනවා” ග්‍රික්ස් මහත්මිය පැවසුවාය.
එය “විරෝධතා නියාමනය කිරීම සඳහා කිසිවිටෙකත් අදහස් නොකළ අන්ත ක්‍රියාමාර්ග” සාධාරණීකරණය කිරීම සඳහා භාවිතා කරන “භූතකරණයේ උපාය මාර්ගයක් / demonisation strategy ” බව ඕස්ට්‍රේලියානු නීති විශාරද ලූක් මැක්නමාරා පවසයි.
විරෝධතා දැක්වීමේ අයිතිය ඔස්ට්‍රේලියානු අධිකරණය විසින් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ආරක්ෂා කර ඇත.
2017 දී, ටස්මේනියාවේ විරෝධතා විරෝධී නීති ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පටහැනි බව මහාධිකරණ නඩුවක් තීන්දු කළේය. 2020 දී, ක්වීන්ස්ලන්ත ප්‍රාන්ත අධිකරණයක් ප්‍රධාන අඩානි ගල් අඟුරු ආකරයට ප්‍රවේශ වීම අවහිර කළ ක්‍රියාකාරීන් දෙදෙනෙකුට එරෙහිව අත්හිටවූ සිර දඬුවම් අවලංගු කළේය.
ඔස්ට්‍රේලියානු අයිතිවාසිකම් කණ්ඩායමක් වන මානව හිමිකම් නීති මධ්‍යස්ථානයේ නීතීඥ ඩේවිඩ් මෙජියා-කැනල්ස් පවසන්නේ ක්‍රියාකාරී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් සඳහා එම ආරක්ෂාවන් ප්‍රධාන බවයි.
“විරෝධතාව විවිධ ආකාරයෙන් සිදුවිය හැකියි. සමහර කඩාකප්පල්කාරී ඒවා විය හැකියි. නමුත් එය ඵලදායී වන්නේ ද එනිසාමයි. මන්ද එය හේතුවක් සඳහා අවධානය යොමු කිරීම සඳහා එදිනෙදා කටයුතුවලට බාධා කරන නිසයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයක පුරවැසියන් වශයෙන්, විරෝධතා දැක්වීමේ අයිතියට එහි සම්පූර්ණ වටිනාකම ලැබෙන්නේ නම්, බාධා කිරීම් සඳහා ඉවසීමේ මට්ටමක් අප ක්‍රියාත්මක කළ යුතුයි” ඔහු පැවසීය.
නමුත් බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවේ හදිසි සේවා ඇමති ස්ටීවන් ඩෝසන් මෑතකදී පාර්ලිමේන්තුවේදී තර්ක කළේ වුඩ්සයිඩ් කාර්යාල ඉවත් කිරීම “ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාවක්” ලෙස සැලකිය හැක්කේ “නිදහස් කරන ලද ද්‍රව්‍ය මගින් මිනිසුන්ගේ සෞඛ්‍යය අවදානමට ලක්ව ඇති” නිසා බවයි.
ඕස්ට්‍රේලියාවේ සමහර ප්‍රමුඛ නායකයින් (හිටපු අගමැති ස්කොට් මොරිසන් ඇතුළු) විවේචනාත්මක යටිතල පහසුකම් වලට බාධා කරන පෙලපාලි “නීති විරෝධී” කරන ලෙස ඉල්ලා ඇත.
“විරෝධතා දැක්වීමේ අයිතිය යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ මිනිසුන්ගේ ජීවිත කඩාකප්පල් කිරීමට අසීමිත බලපත්‍රයක් තිබීම නොවේ,” යැයි පැවසූ ඔහු 2019 දී පාරිසරික උද්ඝෝෂකයන් “අරාජකවාදීන්” ලෙස නම් කළේය.
ඕස්ට්‍රේලියාවේ පුළුල් මර්දනය
බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවේ පවතින අධිකරණ නඩු හුදකලාව සිදු නොවේ. ඔස්ට්‍රේලියානු ප්‍රාන්ත නව නීති හරහා කඩාකප්පල්කාරී විරෝධතා අපරාධයක් කිරීම, සිරදඬුවම් සහ දඩුවම් වැඩි කිරීම දැක ඇති පුළුල් ජාතික මර්දනයක කොටසකි. මෙය මහජන විරෝධයට හේතු වී තිබේ.
පසුගිය මැයි මාසයේදී, Extinction Rebellion විරෝධතා කිහිපයකින් පසුව, දකුණු ඕස්ට්‍රේලියානු රජය පොදු අවකාශයන්ට “නොසැලකිලිමත් ලෙස” බාධා කරන ඕනෑම අයෙකුට ඔස්ට්‍රේලියානු ඩොලර් 50,000ක උපරිම දඩයක් සහ මාස තුනක සිර දඬුවමක් හඳුන්වා දුන් අතර, පසුගිය වසරේ නිව් සවුත් වේල්ස් හි සම්මත කරන ලද නීති මගින් වසර දෙකක උපරිම සිර දඬුවමක් නියම කරන ලදී.
| දේශගුණික උදාසීනත්වය අවසන් කිරීම සඳහා බාධා කිරීම් ප්‍රධාන බව විරෝධතාකරුවන් පවසයි.
එංගලන්තය, වේල්සය සහ කැනඩාව සහ එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්ත ද කඩාකප්පල්කාරී දේශගුණික ක්‍රියාකාරකම් අවහිර කිරීම අරමුණු කරගත් සමාන නීති සම්මත කර ඇත.
බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවේ, දේශගුණික විරෝධතාකරුවන් පවසන්නේ බිය ගැන්වීම් වැටලීම්, දැඩි ඇප කොන්දේසි සහ බලධාරීන්ට ඔවුන්ගේ උපාංග වෙත ප්‍රවේශය ලබා දෙන සහ සම වයසේ මිතුරන් සමඟ සන්නිවේදනය කිරීම තහනම් කරන නියෝග මගින් තමන් “ආබාධිත” කර ඇති බවයි.
Grix මහත්මියට අනුව, මෙම මෙවලම් මුලින් භාවිතා කළේ කල්ලි සහ මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කරුවන් සමඟ කටයුතු කිරීමට ය.
“[එම]… පාරිසරික උත්සුකයන් ගැන විරෝධතා දක්වන දේශගුණික ආරක්ෂකයින්ට අදාළ කිරීමට, එය දැවැන්ත ඉක්මවා යාමක් බව පෙනෙනවා” ඇය පවසයි.
මහාචාර්ය මැක්නමාරා ඊට එකඟ වේ.
“මෙම තත්ත්වයන් තුළ අපට පෙනෙන දෙය නම් පොලිසිය ඔවුන් සතු ඕනෑම දෙයක් සඳහා ළඟා වීමයි,” ඔහු පැවසීය.
“ප්‍රතිත්‍රස්තවාදී පොලිස් ඒකක සහ ඒ ආශ්‍රිත බලතල කිසිවිටෙක විරෝධතාකරුවන්ට එරෙහිව භාවිතා කිරීමට අදහස් කළේ නැහැ” ඔහු අවධාරණය කරයි.
ඉදිරි දිනවලදී, Mazza සහ ඔහුගේ සමහර සම වයසේ මිතුරන්ට සිරගත කළ හැකිද යන්න උසාවි විභාග කිහිපයකින් තීරණය කරනු ඇත.
නමුත් ඔහු පවසන්නේ “දේශගුණය සහ සංස්කෘතිය” තර්ජනයට ලක්ව තිබියදීත්, විරෝධතා දැක්වීමෙන් තමා “වළක්වන්නේ නැති” බවයි.
https://www.bbc.com/news/world-australia-66185377
(climate alert)
