වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයේ සිදු කළ යුතු පරීක්ෂණ වර්ග වලින් සියයට පනහක් පමණ කාලාන්තරයක් තිස්සේ සිදුනොකරන බව සෞඛ්‍ය වෘත්තියවේදීන්ගේ විද්වත් සංගමයේ, සභාපති රවි කුමුදේශ් මහතා මාධ්‍ය හමුවකදී ප්‍රකාශ කරන ලදි.
රවි කුමුදේස් මහතා වැඩිදුරටත් පවසා සිටියේ “රෝගීන්ගේ අවශ්‍යතාවයෙන් සියයට පනහක් ඉටු නොකරන ආයතනයක අධ්‍යක්ෂකවරුන්ගේ කාර්යභාරය කුමක්ද යන්න සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය විමර්ශනය කළ යුතුය. සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය සහ අධ්‍යක්ෂකවරුන්ගේ පරිපාලනමය නොහැකියාව නිසා වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයේ ප්‍රයෝජනයට ගැනෙන කොටස සියයට පනහකට වඩා අකාර්යක්ෂම වී ඇත. නිවැරදි පාලනයක් සිදු කරන්නේ නම් ප්‍රථමයෙන්ම එහි අධ්‍යක්ෂකවරයාගේ වැටුපෙන්ද සියයට පනහක් කපා දැමිය යුතුය. එසේ නොකොට වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනය පාඩු ලබනවා යන්න හෝ, පෞද්ගලීකරණය කළ යුතුයි යන්න හෝ සේවක අතිරික්තයක් ඇතැයි යන්න පැවසීම රජයේ වගකීමක් නොවේ.
විශේෂයෙන්ම මෙම පරීක්ෂණ සිදු නොකිරීම මගින් ඉතා සංකීර්ණ රෝග හඳුනා ගැනීමට ප්‍රමාද වන අතර ඇතැම් ඒවා සදාකාලිකව හඳුනා නොගනිමින් රෝගීන් ජීවිත කාලය තුළම පීඩා විඳින හෝ ජීවිතක්ෂයට පත්වෙන තත්ත්වයක් ඇතිවිය හැක.
එසේම ඇතැම් පරීක්ෂණ සිදු නොකිරීම හේතුවෙන් විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන්ගේ ප්‍රතිකාර අයාලේ යන හෝ, නිවැරදිව කළමනාකරණය නොවන තත්ත්වයකට පත්වීම මගින් සමස්ත සෞඛ්‍ය සේවාවේ වෑයම ව්‍යාර්ථ වීමට හැකියාව ඇත.
තවද ඇතැම් රෝග පූර්ව වශයෙන් හඳුනා ගැනීමට නොහැකි වීම හේතුවෙන් රෝගයකින් ගැලවී සිටීමට මහජනතාවට ඇති අයිතිය වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂකවරයා ඇතුළු සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය උල්ලංඝනය කොට ඇත.
මෙම සියලු හේතු රෝගීන්ගේ ජීවිත කාලය පිළිබඳව ගැටළුවක් වනවා සේම, පහසුවෙන් ගලවා ගත හැකි රෝග තත්ත්වයන් උග්‍ර බවට පත් කරවීම මගින් සෞඛ්‍ය සේවාවේ වැය බර දෙගුණ තෙගුණ දක්වා වැඩි කිරීමට හේතුවේ. ඇතැම්විට මෙම එක පරීක්ෂණයක් සිදු නොකිරීම හේතුවෙන් රෝගී වෙන රෝගියෙකු සඳහා ඔහුගේ මුළු ජීවිත කාලයම ඖෂධ ලබාදීමට හෝ, ශල්‍යකර්ම කිරීමට හෝ සිදුවන බැවින් එමගින් ඇතිවන ආර්ථිකමය හානිය අතිවිශාලය.
එනයින් සෞඛ්‍ය ආයතන වලට පත් කරන අධ්‍යක්ෂකවරුන්ගේ කාර්යක්ෂමතාවය සහ වගවීම වහා මැන බැලෙන ක්‍රමවේදයක් සෞඛ්‍ය සේවාවට ගෙනා යුතුයි.
වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයේ (MRI) පහත සඳහන් වෛද්‍ය රසායනාගාර පරීක්ෂණ සිදු නොකරන බව ඔහු වැඩිදුරටත් සඳහන් කළා.
1. හෙපටයිටිස් A IgG/IgM
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග අනාවරණය කර ඇත:* හෙපටයිටිස් A ආසාදනය
- වැදගත්කම :- උගුර (IgM) සහ අතීත (IgG) ආසාදන හඳුනා ගනී.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි :- හඳුනා නොගත් උග්‍ර ආසාදනය පුළුල් ලෙස සම්ප්‍රේෂණය වීමට සහ අක්මාව අසමත් වීම වැනි සංකූලතා ඇති කළ හැකිය.
2. හෙපටයිටිස් B IgM
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග හඳුනාගෙන ඇත :- උග්‍ර හෙපටයිටිස් බී ආසාදනය
- වැදගත්කම :- මෑත ආසාදනය හඳුනා ගනී.
- සිදු නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:** හඳුනා නොගත් උග්‍ර ආසාදනය නිදන්ගත හෙපටයිටිස්, අක්මා සිරෝසිස් සහ අක්මා පිළිකා ඇති විය හැක.
3. හෙපටයිටිස් C PCR
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග අනාවරණය කර ඇත :- හෙපටයිටිස් C වෛරසය පැවතීම සහ වෛරස් බර
- වැදගත්කම :- සක්‍රීය ආසාදනය හඳුනාගෙන ප්‍රතිකාර ප්‍රතිචාරය නිරීක්ෂණය කරයි.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි :- නිදන්ගත අක්මා රෝග, සිරෝසිස් සහ හෙපටොසෙලියුලර් පිළිකා දක්වා ප්‍රගතිය.
4. හර්පීස් සිම්ප්ලෙක්ස් වෛරස් වර්ගය 1 සහ 2 IgM
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග හඳුනාගෙන ඇත:- උග්‍ර හර්පීස්Y සිම්ප්ලෙක්ස් වෛරස් (HSV) ආසාදනය
- වැදගත්කම:* මෑතකාලීන HSV ආසාදනය හඳුනා ගනී.
- සිදු නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- පාලනය නොකළ පිපිරීම්, ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩු රෝගීන්ගේ දරුණු සංකූලතා ඇතිවීමේ අවදානම සහ ළදරුවන් තුළ නවජ හර්පීස්.
5. HSV IgG ELISA
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග අනාවරණය කර ඇත:- HSV වර්ගය 1 හෝ 2 ට කලින් නිරාවරණය වීම
- වැදගත්කම:- අතීත ආසාදන ඇති පුද්ගලයින් හඳුනා ගනී.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:* ගුප්ත ආසාදන පිළිබඳ දැනුවත්භාවය නොමැතිකම, පුනරාවර්තන පැතිරීමේ හැකියාව සහ සම්ප්‍රේෂණ අවදානම.
6. EBV විශේෂිත IgG/IgM
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග අනාවරණය කර ඇත:- මොනොනියුක්ලියෝසිස් ඇතුළු එප්ස්ටයින්-බාර් වෛරස් (EBV) ආසාදනය
- වැදගත්කම:- උග්‍ර (IgM) සහ අතීත (IgG) ආසාදන අතර වෙනස හඳුනා ගනී.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- වැරදි රෝග විනිශ්චය හෝ ප්‍රමාද වූ රෝග විනිශ්චය දිගුකාලීන රෝගාබාධ සහ ප්ලීහාව කැඩීම වැනි සංකූලතා ඇති කරයි.
7. CMV IgG සහ IgM සහ PCR
- වෛද්‍ය තත්ත්වයන්/රෝග හඳුනාගෙන ඇත:- සයිටෝමෙගෙලෝ වයිරස් (CMV) ආසාදනය
- වැදගත්කම:- උග්‍ර (IgM) සහ අතීත (IgG) ආසාදන හඳුනාගෙන වෛරස් බර (PCR) නිරීක්ෂණය කරයි.
- සිදු නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩු රෝගීන්ගේ දරුණු සංකූලතා සහ අලුත උපන් බිළිඳුන්ගේ සහජ CMV ආසාදනය.
8. ලිම්ෆොසයිට් උපකුලක CD 3, 4, 8, 18, 19, 45, 56
- වෛද්‍ය තත්ත්වයන්/රෝග හඳුනාගෙන ඇත:- ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ තත්ත්වය සහ විවිධ ප්‍රතිශක්ති ඌනතා
- වැදගත්කම:- ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්‍රියාකාරිත්වය ඇගයීම සහ HIV, lymphoma සහ autoimmune රෝග වැනි තත්ත්වයන් නිරීක්ෂණය කරයි.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- හඳුනා නොගත් ප්‍රතිශක්ති ඌනතාවය, ආසාදන අවදානම වැඩි කිරීමට සහ දුර්වල රෝග කළමනාකරණයට හේතු වේ.
9. ජලභීතිකා ප්‍රතිදේහ (Ab)
- වෛද්‍ය තත්ත්වයන්/රෝග අනාවරණය කර ඇත:- ජලභීතිකා වෛරසයට එරෙහිව ප්‍රතිශක්තිකරණ තත්ත්වය
- වැදගත්කම:- පශ්චාත් නිරාවරණ රෝග නිවාරණය සඳහා අවශ්‍යතාවය තීරණය කරයි.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- ප්‍රතිශක්තිය නොමැතිකම නිරාවරණයෙන් පසු මාරාන්තික ජලභීතිකා රෝගයට හේතු විය හැක.
10. විටමින් D
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග අනාවරණය කර ඇත:* විටමින් D ඌනතාවය
- වැදගත්කම:- අස්ථි සෞඛ්‍යය සහ ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්‍රියාකාරිත්වය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- ළමුන්ගේ රිකේට් සහ වැඩිහිටියන්ගේ ඔස්ටියෝමලේෂියා වැනි අස්ථි ආබාධ සහ ආසාදන හා නිදන්ගත රෝග වලට ගොදුරු වීමේ හැකියාව වැඩි වීම.
11. FSH/T4
- වෛද්‍ය තත්ව/රෝග අනාවරණය කර ඇත:- ප්‍රජනක සෞඛ්‍යය සඳහා ෆොලිකල්-උත්තේජන හෝමෝනය (FSH) සහ තයිරොයිඩ් ක්‍රියාකාරිත්වය සඳහා තයිරොයිඩ් හෝමෝන (T4) මට්ටම්
- වැදගත්කම:- ප්‍රජනක සෞඛ්‍යය සහ තයිරොයිඩ් ක්‍රියාකාරිත්වය තක්සේරු කරයි.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- වඳභාවයට, ඔසප් වීමේ අක්‍රමිකතාවලට, හයිපෝතයිරොයිඩ්වාදයට හෝ හයිපර් තයිරොයිඩ්වාදයට, ආශ්‍රිත සංකූලතා ඇති කිරීමට හේතු වන හඳුනා නොගත් හෝමෝන අසමතුලිතතා.
12. PSA
- වෛද්‍ය තත්වයන්/රෝග අනාවරණය කර ඇත:- පුරස්ථි ග්‍රන්ථි සෞඛ්‍යය සඳහා පුරස්ථි-විශේෂිත ප්‍රතිදේහජනක (PSA)
- වැදගත්කම:- පුරස්ථි ග්‍රන්ථි පිළිකා පරීක්ෂා කිරීම සහ පුරස්ථි ග්‍රන්ථියේ සෞඛ්‍යය නිරීක්ෂණය කිරීම.
- ක්‍රියාත්මක නොකළහොත් සිදුවිය හැකි හානි:- පුරඃස්ථ ග්‍රන්ථියේ පිළිකා ප්‍රමාද වී හඳුනා ගැනීම, දියුණු රෝගවලට තුඩු දෙන අතර ප්‍රතිකාරයේ කාර්යක්ෂමතාවඅඩුවීම.
